Kitap tanıtımıKaynak: Virgül, İlkbahar, 2009
Sosyolojiden felsefeye enfes bir kitap ve yorumunu kısa kavramsal (-/+) özetimle sizlerle paylaşmak isterim.
Kitap: Sosyal Bilim Felsefesi, Ted Benton, Ian Craib, çev. Ümit Tatlıcan, Berivan Binay, 2008, Sentez y., 256s.
Sosyal teori ile felsefe ilişkilerine ve Eleştirel realizme odaklı yazarların (C&B)
tanıtımı:Ian Craib; Hümanist, Marksist (Psikanaliz)
Sosyolog
Ted Benton; 60 kuşağı, (Ekoloji, Hayvan hakları, Marksizm, Feminizm)
Türkçe'ye kazandırılan eser hakkında çıkan bir makaleden alıntılar alanın yaklaşımlarına karşılaştırmalı (-/+ yanlarıyla) olarak yer veriyor.
Pozitivist (18. yy ile başlayan) (bilimselci) yaklaşım:- "İnsanları torna tezgahından geçirebileceğini sanmak"
- İnsana dair her etkinliğin bilimselleştirilmesi (niceselleştirilmesi)
+ teknik boyutta etkili ve dönüştürücü gücü
- tek mutlak doğru olarak görülmesi
-kutsiyet bağlamında sorgulanmamazlığı
- doğruya dair mutlakiyeti kendinde gören buyurgan perspektifi
Benton; Pozitivizm x Hermeneutik(
Vico, Herder etkisiyle)
Wilhelm Dilthey (x
Comte karşıtı);
19 yy.da "
Doğa bilimleri x Tin bilimleri ayırımı"
- (İnsana özgü kültürel değişkenlere bağlılık) Nesnel sonuçlara elverişsizlik
- Bilimsellik sorunsalı
Bu antigonizmanın tarihsel boyutunda;
+ Aydınlanmadan bu yana ilerlemecilik ölçütünün belirleyiciliği
- Toplum mühendisliğinin (Amaç) gerçekleştirilebilirliği ve bilimsel yasalar arayışı
Max Weber;Antipozitivist, Yorumcu+ Alternatif sosyal bilimler felsefesi arayışları
- İnsanların açık kitaplar olmadığı
+Toplum mühendisliğini ve fizikalizmi aşabilmiş
- (Realite ve nesnellik az) (C&B: İdeal ve bütünüyle geçerliliği yetersiz)
- Güç ilişkileri, toplumsal cinsiyet
(C&B:) Sosyal bilimler;
- Çok katmanlı, grift, kendisine özgü yapısı
Eleştirel realizm;+ En kapsamlı, en ideal
+ Pozitivizim ve Yorumcu geleneğin zaaflarına karşı üstünlükleri
Alfred Schutz;Fenomenolojik sosyoloji;
- Herşeyi bilince indirgemeci
- Somut insanı gözardı edişi
Mead;- İnsan eylemlerini anlamaya indirgeme
Thomas Kuhn, Ulrich Beck, Bruno Latour;+ Katkıları
- Dünyaya pratik katılımlarımızın ihmali
- Aşırı şüpheci ve rölativist tavırlar
Doğa ve Sosyal bilimlerin (SB) farkı;! Bilimsel bilgi ayırımı
SB;- Kompleks karakteri önemli (Bireysellikten toplumsallığa, öznel perspektiflerden nesnelliğe, güç ilişkilerinden cinsiyet rollerine) (Siyah/Beyaz ayırımıyla yaklaşılmamalı)
Toplumsal düşüncenin temelinde yatan felsefi yöne özel önem veren bir eser.
Yaklaşımların genel ihmalleri (-);
Pozitivizm;
- Epistemolojik !
- Ontolojik öncüller !
Öznellik (Hermeneutik);
- Realite !
(C&B:) Sosyal bilimleryaklaşımı;- Realizmi * ihmal etmeden (Antipozitivist bir yaklaşım olmakla birlikte)
- Eleştirel Yorumcu
- Yanlışlamacı kabullere dayalı (dış dünya) (rölatavist ve idealistlerin aksine)
- Toplumsal yaşamı değiştirme eğilimli
olması nedeniyle, (*realizmden hareketle) önem verdikleri bakışlar şunlardır:
- Bilimsel refleksivite
- Bilginin süreç yönü
- Derin realist bir bakış (yanıltıcı görüşlerden kurtılabilmek için)
Şu zorluklara karşı direnci olduğu iddiası:
- (Hep ihmal gören) Transandantal çıkarımlara elverişli
- Doğanın kaotik boyutu
Eleştirel realistler;+ Gerçekliği tabakalaşmış (Çok katmanlı) bir şekilde işlemesi,
+ Toplumsa ve Bireyselliğe olanaklı,
+ Nesnel
Frank Pearce;
Bhaskar'ın Eleştirel realizmi;Reel, somut (etkin) ve ampirik alanlar arısnda belirgin bir ayırım yap
mamaktadır.
- Teorinin doğasına ters durumu
- Sosyal alandan doğa alanına nesnel bilgiler ortaya koyma amacı!
- ve Nesnel bilginin sınırlarına ilişkin sorular..
Eleştirel realizmdeki 2 farklı düşünce;Andrew Collier;- Bilim olamayışına vurgu!
x
Bhaskar;
- Sosyal blimin doğa abilimlerine benzer bir bilgi ortaya koyabileceği savunusu
Sonuç:
Eleştirel realizmin Hermeneutik veya Pozitivist bir sonuca ulaştığı söylenebilir.
- Amaçlanan sosyal bilime nekadar ulaştığı ?
Kuhn;- Türkiye'de yapılmakta olan sosyal bilimin etkinliği ?
Eksik kalan (-) arka planlar;
- Ontolojik
- Epistemolojik
Sonuç olarak;- Sorgulamadan üretilen bilginin felsefi tartışmaları dikkate alması gereği..
-Ülkemizdeki sosyal bilimlere yönelik çalışmaların pek çok yönüyle yeniden değerlendirilmesi..