Sosyal Bilimler ile Felsefenin Dansı

Kitap tanıtımı

Kaynak: Virgül, İlkbahar, 2009

Sosyolojiden felsefeye enfes bir kitap ve yorumunu kısa kavramsal (-/+) özetimle sizlerle paylaşmak isterim.

Kitap:
Sosyal Bilim Felsefesi, Ted Benton, Ian Craib, çev. Ümit Tatlıcan, Berivan Binay, 2008, Sentez y., 256s.

Sosyal teori ile felsefe ilişkilerine ve Eleştirel realizme odaklı yazarların (C&B) tanıtımı:
Ian Craib; Hümanist, Marksist (Psikanaliz)
Sosyolog Ted Benton; 60 kuşağı, (Ekoloji, Hayvan hakları, Marksizm, Feminizm)

Türkçe'ye kazandırılan eser hakkında çıkan bir makaleden alıntılar alanın yaklaşımlarına karşılaştırmalı (-/+ yanlarıyla) olarak yer veriyor.

Pozitivist (18. yy ile başlayan) (bilimselci) yaklaşım:
- "İnsanları torna tezgahından geçirebileceğini sanmak"
- İnsana dair her etkinliğin bilimselleştirilmesi (niceselleştirilmesi)
+ teknik boyutta etkili ve dönüştürücü gücü
- tek mutlak doğru olarak görülmesi
-kutsiyet bağlamında sorgulanmamazlığı
- doğruya dair mutlakiyeti kendinde gören buyurgan perspektifi

Benton;
Pozitivizm x Hermeneutik

(Vico, Herder etkisiyle) Wilhelm Dilthey (x Comte karşıtı);
19 yy.da "Doğa bilimleri x Tin bilimleri ayırımı"

- (İnsana özgü kültürel değişkenlere bağlılık) Nesnel sonuçlara elverişsizlik
- Bilimsellik sorunsalı

Bu antigonizmanın tarihsel boyutunda;
+ Aydınlanmadan bu yana ilerlemecilik ölçütünün belirleyiciliği
- Toplum mühendisliğinin (Amaç) gerçekleştirilebilirliği ve bilimsel yasalar arayışı

Max Weber;
Antipozitivist, Yorumcu
+ Alternatif sosyal bilimler felsefesi arayışları
- İnsanların açık kitaplar olmadığı
+Toplum mühendisliğini ve fizikalizmi aşabilmiş
- (Realite ve nesnellik az) (C&B: İdeal ve bütünüyle geçerliliği yetersiz)
- Güç ilişkileri, toplumsal cinsiyet

(C&B:) Sosyal bilimler;
- Çok katmanlı, grift, kendisine özgü yapısı

Eleştirel realizm;
+ En kapsamlı, en ideal
+ Pozitivizim ve Yorumcu geleneğin zaaflarına karşı üstünlükleri

Alfred Schutz;
Fenomenolojik sosyoloji;
- Herşeyi bilince indirgemeci
- Somut insanı gözardı edişi

Mead;
- İnsan eylemlerini anlamaya indirgeme

Thomas Kuhn, Ulrich Beck, Bruno Latour;
+ Katkıları
- Dünyaya pratik katılımlarımızın ihmali
- Aşırı şüpheci ve rölativist tavırlar

Doğa ve Sosyal bilimlerin (SB) farkı;
! Bilimsel bilgi ayırımı

SB;
- Kompleks karakteri önemli (Bireysellikten toplumsallığa, öznel perspektiflerden nesnelliğe, güç ilişkilerinden cinsiyet rollerine) (Siyah/Beyaz ayırımıyla yaklaşılmamalı)

Toplumsal düşüncenin temelinde yatan felsefi yöne özel önem veren bir eser.

Yaklaşımların genel ihmalleri (-);

Pozitivizm;
- Epistemolojik !
- Ontolojik öncüller !

Öznellik (Hermeneutik);
- Realite !

(C&B:) Sosyal bilimleryaklaşımı;

1. Realizmi * ihmal etmeden (Antipozitivist bir yaklaşım olmakla birlikte)
2. Eleştirel Yorumcu
3. Yanlışlamacı kabullere dayalı (dış dünya) (rölatavist ve idealistlerin aksine)
4. Toplumsal yaşamı değiştirme eğilimli

olması nedeniyle, (*realizmden hareketle) önem verdikleri bakışlar şunlardır:

• Bilimsel refleksivite
• Bilginin süreç yönü
• Derin realist bir bakış (yanıltıcı görüşlerden kurtılabilmek için)
  

Şu zorluklara karşı direnci olduğu iddiası:
- (Hep ihmal gören) Transandantal çıkarımlara elverişli
- Doğanın kaotik boyutu

Eleştirel realistler;
+ Gerçekliği tabakalaşmış (Çok katmanlı) bir şekilde işlemesi,
+ Toplumsa ve Bireyselliğe olanaklı,
+ Nesnel

Frank Pearce;
Bhaskar'ın Eleştirel realizmi;
Reel, somut (etkin) ve ampirik alanlar arısnda belirgin bir ayırım yapmamaktadır.
- Teorinin doğasına ters durumu
- Sosyal alandan doğa alanına nesnel bilgiler ortaya koyma amacı!
- ve Nesnel bilginin sınırlarına ilişkin sorular..

Eleştirel realizmdeki 2 farklı düşünce;

Andrew Collier;
- Bilim olamayışına vurgu!
x
Bhaskar;
- Sosyal blimin doğa abilimlerine benzer bir bilgi ortaya koyabileceği savunusu

Sonuç:
Eleştirel realizmin Hermeneutik veya Pozitivist bir sonuca ulaştığı söylenebilir.
- Amaçlanan sosyal bilime nekadar ulaştığı ?

Kuhn;
- Türkiye'de yapılmakta olan sosyal bilimin etkinliği ?

Eksik kalan (-) arka planlar;
- Ontolojik
- Epistemolojik

Sonuç olarak;
- Sorgulamadan üretilen bilginin felsefi tartışmaları dikkate alması gereği..
-Ülkemizdeki sosyal bilimlere yönelik çalışmaların pek çok yönüyle yeniden değerlendirilmesi..